ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐ

1974 թ.

Պետ. ցուցիչ՝ 1.6.120

Ճարտարապետ՝ Սեդա Պետրոսյան

Քանդակագործ՝ Արտաշես Հովսեփյան

Հուշարձանը նվիրված է հայ նոր ճարտարապետության հիմնադիր, ճարտարապետության ակադեմիկոս, ՀԽՍՀ ժողովրդական ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանին (1878–1936)։ Նա Երևանի գլխավոր հատակագծի (1924) հեղինակն է։ Հուշարձանը գտնվում է Թամանյան-Մոսկովյան փողոցների խաչմերուկում, Թամանյանի անվան պուրակի սկզբնամասում՝ Կասկադ համալիրի հարևանությամբ։

Հուշարձանի հանդիսավոր բացումը տեղի է ունեցել 1974 թ. հունիսի 26-ին։ Գորշ, հղկված գրանիտից պատրաստված հարթակի (0,45 × 10 × 12 մ) վրա կանգնեցված է ճարտարապետի 3 մ բարձրությամբ բազալտե քանդակը։ Թամանյանը ներկայացված է բազալտե տաշած բլոկներից կառուցված սեղանի վրա՝ խոնարհված դիրքով՝ մինչև կրունկներն իջնող երկար շալն ուսերին: Քարերը, որոնց հենված է ճարտարապետը, խորհրդանշում են հին (ձախակողմյան) և նոր (աջակողմյան) ժամանակաշրջանների ճարտարապետությունը, իսկ Թամանյանը, կանգնած նրանց միջև, կարծես կամուրջ է գցում անցյալի և ներկայի միջև՝ ձևավորելով ազգային ու նորագույն ոճերի ներդաշնակ համադրությունը Երևանի քաղաքաշինության մեջ։

Քանդակը կերտված է երկու ամբողջական քարաբեկորներից և աչքի է ընկնում վեհությամբ, հստակ ծավալով և առավելագույն լակոնիզմով։ Դեմքը վերարտադրված է դիմանկարային ճշգրտությամբ։ Գրանիտե հարթակի կողային մասում, Մոսկովյան փողոցի կողմից, փորագրված է․

ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԹԱՄԱՆՅԱՆ

Հարթակի աջ անկյունում պատկերված է Երևանի թամանյանական գլխավոր հատակագիծը (2,5 × 2,5 մ), որի մոտ փորագրված են Եղիշե Չարենցի բանաստեղծական տողերը (1936) ՝ նվիրված մեծանուն ճարտարապետին․

ՆԱ ՏԵՍԵԼ Է ԵՐԵՎԻ ԱՐԵՎԱՅԻՆ ՄԻ ՔԱՂԱՔ.... ԵՂԻՇԵ ՉԱՐԵՆՑ

Ամբողջ հորինվածքը տեղադրված է բազալտե հիմքի (0,60 × 25 × 24 մ) վրա, որի աջ կողմում գտնվում է ցայտաղբյուր։

Հուշարձանը իր կերպարային ու հորինվածքային լուծումներով դասվում է Երևանի ամենաինքնատիպ մոնումենտալ գործերի շարքին։