ՊԱՏՄԱՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՇԵՆՔԵՐ

XIX դ. երկրորդ կես - XX դ. սկիզբ

Պետ. ցուցիչ՝ 1.6.76.2

Գտնվում է Հրազդան գետի ձախափնյա բարձրադիր տափարակին՝ նախկին Երևանի բերդի տարածքում՝ Արգիշտիի, Գր. Լուսավորչի, Արշակունյաց, Բրյուսովի փողոցներով եզերված միջավայ­րում: Զբաղեցնում է 8,6 հա տարածք:

1827 թ. հոկտեմբերի 1-ին Երևանի բերդը գրավելուց հետո ռուսական զորքերը որոշ ժամանակ պահպանել են այն իբրև զորակայան: Բերդն իբրև ռազմական ամրություն պաշտոնապես վերացվել է 1864 թ., բայց կայազորը որպես ճանապարհային հանգույցի վերահսկիչ և ցարական իշխանությունների հենարան, մնացել է: Սկզբնական շրջանում բերդի որոշ շինություններ օգտագործվել են, իսկ 1850-1880-ական թթ. դրանք քանդվել են և փոխարինվել ռուսական կայազորին անհրաժեշտ կացարանային, զինվորական, ուսումնական և այլ նպատակնե­րին ծառայող նորակառույցներով (XIX դ. երկրորդ կես - XX դ. սկիզբ): Ռուսական զորանոցային համալիրը շարունակել է գործել խորհրդային և անկախության տարի­ներին: 2018 թ. շահա­գոր­ծումը դադարեցվել է:

Զորանոցային համալիրի մուտքը հյուսիսային պահակակետից է:

Տարածքը բարեկարգ է: Ունի ընդարձակ շարահրապարակ, ջրավազան, լողավազան, պուրակ: 1990-ական թթ. տեղադրվել են Արցախյան ազատամարտում զոհվածների հիշատակին նվիրված «Մահապարտ արծիվ» և Հատուկ ջոկատի նահատակներին նվիրված հուշակոթողները:

Շրջակա կառուցապատված տարածքից սահմանազատված է պարիսպներով, որոնք ներառում են շուրջ երկու տասնյակ շենք: Դրանցից երկուսը երկհարկ են, մնացածը՝ միահարկ: Իրարից որոշակի հեռավորությամբ ուղղանկյուն հատակագծով շենքերն օգտագործվել են որպես զորակացարաններ, զինամթերքի, սննդամթերքի և այլ պահեստներ, շտաբ, ակումբ, հիվանդանոց, ճաշարան և այլն: Ներքին կառուցվածքային տարբերությամբ հան­դերձ (ինչը պայմանավորված է նրանց գործառնական նշանակությամբ), բոլոր շինություններն ունեն արտա­քին ճակատների ճարտարապետական միանման լուծումներ: Կառուցված են գորշավուն, սև, դարչնագույն, սրբատաշ տուֆի համադրությամբ:

«Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ

Երևանի քաղաքապետարան