ԽՄԻՉՔՆԵՐ

Հայաստանում կոնյակի արտադրության համար հիմնականում օգտագործում են հայրենի խաղողի էնդեմիկ  տեսակները: Պայմանավորված կոնյակի տարիքով և տեսակով, հայկական կոնյակները բաժանվում են երեք մասի. սովորական, տեսակավոր և կոլեկցիոն։ Կոլեկցիոն կոնյակները ամենաթանկն են, դրանք արտադրվում են տեսակավոր կոնյակներից, որոնք լրացուցիչ հնեցվում են առնվազն երեք տարի՝ կաղնուց պատրաստված տակառներում։ Կոլեկցիոն կոնյակները պահպանում են տեսակավոր կոնյակների անունները։

Հայաստանը խաղողի աճեցման ամենահին ավանդույթ ունեցող երկիրն է։ Հնագույն ձեռագրերն ու ժողովրդական ավանդազրույցներն ապացուցում են, որ ժամանակակից Հայաստանի տարածքում գինեգործությամբ և խաղողագործությամբ զբաղվել են մ.թ.ա XV դարից։ Հունական պատմիչներ Հերոդոտոսի, Քսենոփոնի, Ստրաբոնի աշխատություններում հիշատակվում է, որ հայկական կոնյակն արտահանվում էր հարևան երկրներ՝ վաճառելու համար։ Գինին էլ եղել է բարձր որակի, հին և զանազան։

Հայկական կոնյակի պատրաստման առանձնահատկությունը ջուրն է։ Եթե ֆրանսիական դասական կոնյակում օգտագործվում է թորած ջուր, ապա հայկականում՝ աղբյուրի։ Հայկական կոնյակի յուրաքանչյուր գործարան ունի իրեն անհարժեշտ ակն-աղբյուրները և կուպաժավորման ժամանակ օգտագործում է հենց դրանց ջուրը։

Հայկական կոնյակը սովորաբար մատուցում են առանց հավելումների կամ սառույցով, ինչը թույլ է տալիս լիովին գնահատել նրա հարուստ և բարդ համը։ Այն ունի սաթի գույն և թավշյա հյուսվածք՝ չորացրած մրգերի, վանիլինի և համեմունքների նրբություններով: Այն լավ համադրվում է աղանդերի, պանրի և շոկոլադի հետ՝ դարձնելով այն կատարյալ խմիչք ճաշից հետո:

Բայց հայկական կոնյակն ավելին է, քան պարզապես թունդ լիկյոր, այն նաև մշակութային խորհրդանիշ է և ազգային հպարտության աղբյուր: Նա նշանակալից դեր է ունեցել Հայաստանի պատմության ու մշակույթի մեջ, շատ կարևոր պահեր ու տոնակատարություններ նշանավորվել են կոնյակի կենացներով։

Հայաստան այցելողները կարող են զգալ հայկական կոնյակի յուրահատուկ համն ու ավանդույթը՝ այցելելով տեղական բազմաթիվ թորման գործարաններից կամ գինու մառաններից մեկը: Նրանք կարող են նաև փորձել հայկական կոնյակի տարբեր տեսակներ՝ երիտասարդ և մրգայինից մինչև հնեցված և բարդ, և ծանոթանալ հարուստ պատմությանն ու արտադրության գործընթացին, որը դրված է այս անժամանակ ոգու հիմքում:

Այդ առիթով 2011թ․-ին Հայաստանը հռչակվեց Գինու արտադրության հնագույն երկիր։ Քարայրում հայտնաբերվել են ճմլարան, եղեգնյա սնամեջ ցողուններ, կարասներ, խեցեղեն, անոթներ՝ գինու մնացորդներով, խաղողի կորիզներով և գինեգործական գործիքներով: Քարայրում փաստագրվել են իրավիճակներ, որոնք ակնհայտորեն կապված են թաղման ծեսի ու գինու արտադրության հետ և թվագրվում են մ.թ.ա. 4000-3800 թվականներով՝ համարվելով աշխարհում հնագույնը:

Ըստ աստվածաշնչյան լեգենդի՝ Նոյը, իջնելով Արարատ լեռից, տնկել է առաջին որթատունկը, այդպիսով հիմք դնելով գինեգործության ավանդույթին Հայաստանի տարածքում։ Հայաստանում գինեգործության զարգացման մասին վկայում են նաև հույն պատմիչ Հերոդոտոսի և հույն իմաստասեր Ստրաբոնի աշխատությունները։

Ժամանակակից հայկական գինեգործության պատմությունը սկսվել է 1887 թվականին, երբ այն ժամանակ հայտնի վաճառական Ներսես Թաիրովը Երևանի քաղաքային իշխանությունների թույլտվությամբ նախկին Երևանի բերդում հիմնել է Հայաստանում գինիների և կոնյակների արտադրության առաջին ձեռնարկությունը։ Սկզբում արհեստագործական մեթոդներով տարեկան արտադրվում էր մոտ 1200 դույլ գինի։ Չկարողանալով վաճառել այն՝ Թաիրովը վաճառեց իր ձեռնարկությունը ռուս խոշոր արդյունաբերող Նիկոլայ Շուստովին 1898 թվականին: Շուստովը, ձեռք բերելով Թաիրովսկայա թորման գործարանը, ուսումնասիրելով խաղողի գինիների պատրաստման և պահպանման գաղտնիքները, վերակառուցեց նկուղը, որտեղ տեղադրեց կաղնե տակառներ: Գինիների երկարատև հնեցման համար Շուստովը կառուցելով սպիրտի մաքրման խանութ, ընդլայնում է կոնյակի արտադրությունը։ Շուտով Երևանի բերդի տարածքում արտադրվող գինիներն ու կոնյակները, իրենց յուրահատուկ համի շնորհիվ, լայն տարածում են ստանում։

Հայաստանի հարավային տաք կլիման ապահովում է խաղողի հյութում շաքարի բարձր կուտակում (մինչև 30%), ինչը հնարավորություն է տալիս արտադրել մեծ քանակությամբ բարձրորակ, հարստացված, թունդ և քաղցր գինիներ։ Հայաստանում արտադրվել են նաև սպիրտի  բարձր պարունակությամբ սեղանի գինիներ։

Հայաստանում կարող եք փորձել տեղական խաղողի տեսակներից պատրաստված բոլոր գինիները, բայց երբևէ փորձե՞լ եք նռան գինի: Եթե ​​ոչ, ապա Հայաստանն այն վայրն է, որտեղ պետք է փորձել նռան գինի: Վերադառնալով Հայաստանից՝ հիշեք, որ այս գինին հիանալի նվեր է ձեր հարազատներին։

Երկրում կան տարբեր գինեգործարաններ, որոնք ոչ միայն ավանդական խմիչքներ են պատրաստում, այլև ազնվամորու, նռան և այլ մրգային ալկոհոլային խմիչքներ են արտադրում: Նուռը երկրի ազգային խորհրդանիշներից է, այն խորհրդանշում է հարստություն և պտղաբերություն: Նռան գինին հաճախ կոչվում է «Աստվածների խմիչք»: Մեկ լիտր մաքուր գինի արտադրելու համար անհրաժեշտ է մոտ 10-12 կգ (22-26 ֆունտ) միրգ: Հետևաբար, այն համարվում է ալկոհոլային դելիկատես:

Հայաստանի բնակլիմայական պայմանները կատարյալ են սպիտակ, վարդագույն և կարմիր տեսակների աղանդերային և շերի գինիների արտադրության համար։ Այս խաղողներն ունեն շաքարի բարձր մակարդակ, ինչը գինին ավելի թունդ է դարձնում` ալկոհոլի բարձր պարունակությամբ: Հայաստանում հիմնականում արտադրվում են չոր, կիսաչոր, կիսաքաղցր և քաղցր տեսակների գինիներ։ Շերի գինու արտադրությունը Հայաստանում սկսվել է խորհրդային իշխանության տարիներին, այն նշանակալի դեր է ունեցել խաղողագործության տեխնոլոգիաների զարգացման գործում։ Հայաստանում շերի տեսակի գինին պատրաստվում է խաղողի չիլար և ոսկեհատ տեսակներից։

Հայկական քրաֆթ գարեջուրը եփում են ավանդական մեթոդներով և բնական բաղադրիչներով, ինչը նրան տալիս է յուրահատուկ համ և բնավորություն: Երկրում արդեն կան մի շարք միկրոգարեջրագործական գործարաններ և քրաֆթ գարեջրի բարեր, որոնք առաջարկում են գարեջրի բազմազան տեսականի:

Հայկական գարեջրի ամենահայտնի ոճերից մեկը հայկական բաց էլն է: Գարեջրի այս տեսակը պատրաստվում է ավանդական բաղադրիչներով՝ գայլուկով և ածիկով, այն ունի թարմացնող, մի փոքր դառը համ, որը կատարյալ է ամառային շոգ օրերի համար: Հայկական գարեջրի մեկ այլ հայտնի տեսակ է ցորենի գարեջուրը, որն ունի թեթև համ և լավ է համակցվում տարբեր ուտեստների և մթերքների հետ:

Նրանց համար, ովքեր փնտրում են ավելի արկածային բան, հայ քրաֆթ գարեջրագործները ստեղծել են նաև տեղական բաղադրիչներով պատրաստված փորձնական գարեջրերի տեսականի: Օրինակ՝ որոշ գարեջրագործներ օգտագործում են ծիրանի կամ նռան հյութ՝ մի փոքր քաղցր համով յուրահատուկ թարմացնող գարեջուր ստեղծելու համար: Այլ գարեջրագործներ փորձարկում են տարբեր համեմունքներ, խոտաբույսեր և մրգեր՝ ստեղծելու յուրահատուկ և հետաքրքիր ըմպելիքների շարք:

Բացի գարեջրից, հայկական քրաֆթ գարեջրի բարերը մատուցում են հայկական ավանդական ուտեստների մի շարք, որոնք հիանալի համադրվում են խմիչքի հետ. խորոված միսից մինչև ախորժալի համեղ խմորեղեն. հայկական սառը գարեջուր խմելիս համեղ ուտեստների պակաս չկա:

Հայկական քրաֆթ գարեջուրը համեմատաբար անհայտ գոհար է շատ զբոսաշրջիկների համար, բայց անպայման արժե ուսումնասիրել բոլոր նրանց կողմից, ովքեր ցանկանում են փորձել նոր և յուրահատուկ գարեջրեր: Անկախ նրանից՝ գարեջրի սիրահար եք, թե պարզապես նորություն եք փնտրում, հայկական արհեստագործական գարեջրի աշխարհը սպասում է իր բացահայտմանը:

Թանի հիանալի հատկություններից մեկը նրա սննդային արժեքն է: Մածունը սպիտակուցի, կալցիումի և այլ կարևոր սննդանյութերի հիանալի աղբյուր է, ինչը թանը դարձնում է առողջարար և հագեցած ըմպելիք: Այն նաև հիանալի միջոց է ամառվա շոգ ամիսներին ջրազրկումից խուսափելու համար, երբ միայն ջուրը կարող է բավարար չլինել:

Բայց թանն ավելին է, քան պարզապես խմիչք: Այն Հայաստանում հյուրընկալության և բարեկամության մշակութային խորհրդանիշն է։ Այն հաճախ մատուցվում է հյուրերին որպես ողջույնի նշան և հանդիսանում է հայկական խոհանոցի անբաժանելի բաղադրիչներից մեկը: Դա խմիչք է, որը միավորում է մարդկանց և ստեղծում միասնության զգացում:

Թան կարող եք գտնել Երևանի բոլոր ռեստորաններում և սրճարաններում: Այն սովորաբար մատուցվում է բարձր բաժակի մեջ՝ սառույցով և վրան չոր անանուխ շաղ տալով: Խմիչքը կարելի է հեշտությամբ պատրաստել նաև տանը՝ ընդամենը մի քանի բաղադրիչներով։ Թանի թարմացնող համն ու սննդային օգուտները դարձնում են այն կատարյալ ըմպելիք, որը կարելի է վայելել ամառային շոգ օրերին, մինչդեռ մշակութային նշանակությունը հատուկ շունչ է հաղորդում ցանկացած ճաշի կամ հավաքույթի:

Այսպիսով, անպայման փորձեք թանը Երևան ձեր հաջորդ ճանապարհորդության ժամանակ և վայելեք այս յուրահատուկ և համեղ ըմպելիքի համը:

Հայկական բուսական թեյը ոչ միայն համեղ է, այլև ունի բազմաթիվ առողջարար օգուտներ։ Այն տարբեր հիվանդություններ բուժելու բնական և արդյունավետ միջոց է, և դրա օգտագործումը խորապես արմատավորված է հայկական մշակույթում և ավանդույթներում:

Երիցուկը, օրինակ, հայտնի է իր հանգստացնող և հանգստացնող հատկություններով և հաճախ օգտագործվում է սթրեսն ու անհանգստությունը թեթևացնելու համար: Մյուս կողմից, անանուխը բնական մարսողության միջոց է և կարող է օգնել հանգստացնել ստամոքսի խանգարումները: Եղեսպակը հակաբորբոքային հատկություն ունի և կարող է օգնել թեթևացնել կոկորդի ցավն ու հազը, մինչդեռ ուրցը հայտնի է իր հակաբակտերիալ հատկություններով և կարող է օգնել բարձրացնել իմունային համակարգը:

Հայկական բուսական թեյի եզակի կողմերից մեկը նրա մշակութային նշանակությունն է։ Թեյի պատրաստումն ու մատուցումը համարվում է հյուրասիրության ձև և հաճախ ուղեկցվում է տնական խմորեղենով կամ քաղցրավենիքով: Նաև ընդունված է հյուրերին թեյ առաջարկելը որպես հարգանքի և բարեկամության նշան:

Թուրմի պատրաստումը շատ պարզ է՝ խոտաբույսերի վրա եռացրած ջուր են լցնում, ծածկում կափարիչով և թողնում են, որպեսզի թրմվի․ մի քանի րոպե՝ և վիտամիններով հարուստ թեյը պատրաստ է, կարող եք վայելել։

Տեղական բազմաթիվ ընկերություններ շատ ներկայանալի փաթեթավորմամբ արտադրում են բուսական թեյեր: Դրանք կարող եք ձեռք բերել սուպերմարկետներից՝ որպես բուժիչ և օգտակար նվեր ձեր հարազատների համար՝ արևոտ Հայաստանից։

Ստացված ըմպելիքը հարուստ է համով և բույրով, որը կատարյալ է ամառվա շոգ օրերին ծարավը հագեցնելու համար: Կոմպոտը կարելի է ըմպել նաև տաք։

Հայկական մրգային կոմպոտը նաև հյուրընկալության և ջերմության մշակութային խորհրդանիշ է։ Այն հաճախ մատուցվում է հյուրերին որպես ողջույնի նշան և ընդունված ըմպելիք է հարսանիքների, կնունքների և այլ տոնակատարությունների ժամանակ:

Երևանի այցելուները կարող են զգալ հայկական մրգային կոմպոտի յուրահատուկ համն ու ավանդույթը՝ փորձելով այն տեղական ռեստորաններում և սրճարաններում։

Ենթադրվում է, որ հայկական մրգային կոմպոտը հարուստ է վիտամիններով և հանքանյութերով, և նրա բնական քաղցրությունը այն դարձնում է քաղցր ըմպելիքների ավելի առողջ այլընտրանք: 

Հայկական մրգային կոմպոտը յուրահատուկ և հաճելի ըմպելիք է, որն, անկասկած, թողնում է մնայուն տպավորություն:

Օղու մեկ այլ տարածված տեսակ է խաղողի օղին, որը պատրաստված է երկրի պարարտ հողում և իդեալական կլիմայական պայմաններում աճեցված հայկական խաղողից: Խաղողը սեղմում են հյութը հանելու համար, որն այնուհետև խմորվում և թորվում է, որպեսզի ստացվի հստակ ուժեղ լիկյոր, որն ավելի լավ է խմել սառեցված կամ սառույցով:

Միջին հաշվով, հայկական մրգային օղին ալկոհոլի պարունակությունը տատանվում է 40-60%: Այնուամենայնիվ, որոշ տեսակներ կարող են շատ ավելի ուժեղ լինել, ալկոհոլի պարունակությունը հասնում է մինչև 70%-ի: Ալկոհոլի այս բարձր պարունակությունը ձեռք է բերվում թորման գործընթացի միջոցով, որտեղ ֆերմենտացված մրգային խյուսը տաքացվում է, և ստացված գոլորշիները խտացվում են՝ արտադրելով բարձրորակ սպիրտ:

Հայկական մրգային օղին իր ուժեղ ալկոհոլային պարունակության պատճառով սովորաբար օգտագործում են փոքր քանակությամբ՝ որպես ըմպելիք կամ մարսող միջոց ուտելուց հետո։ Մրգային համերն ու բույրերը մեծապես խտացված են ոգու մեջ՝ դարձնելով այն յուրահատուկ և անուշաբույր ըմպելիք, որը վայելում են տեղացիները և այցելուները:

Զբոսաշրջիկները կարող են զգալ հայկական մշակույթն ու հյուրընկալությունը՝ այցելելով տեղական թորման գործարաններ, համտեսի սենյակներ և ռեստորաններ, որտեղ նրանք կարող են համտեսել տարբեր տեսակի օղիներ և ծանոթանալ արտադրության գործընթացին: Հայկական օղիները հատուկ առիթների և տոնակատարությունների, ինչպիսիք են հարսանիքներն ու տոները, անբաժանելի մասն են և հաճախ ծառայում են որպես հյուրընկալության և բարի կամքի նշան:

Երևան այցելության ժամանակ անպայման բարձրացրեք մի բաժակ օղի և ասեք «կենացդ»: